Kürt Halkına Yönelik Baskı ve Zulüm: Tarihsel Süreçten Günümüze Bir Makale

Kürt halkının yaşadığı coğrafyalar tarih boyunca çeşitli zulüm ve baskılara maruz kalmıştır. Bu durum, özellikle Türkiye, İran, Irak ve Suriye gibi ülkelerde Kürt nüfusunun yoğun olduğu bölgelerde kendini göstermiştir.

---

Kürt Halkına Yönelik Zulüm Biçimleri

Kürt halkına uygulanan zulüm, genellikle etnik kimliğin inkarı, dil ve kültür yasakları, siyasi baskılar, zorla yerinden etme ve şiddet olayları şeklinde ortaya çıkmıştır.

• Dil ve Kültür Yasakları: Özellikle 20. yüzyılda, Kürtçenin kamusal alanda kullanımı, Kürtçe isimler, kıyafetler ve folklorun bazı ülkelerde yasaklanması veya kısıtlanması gibi durumlar yaşanmıştır. Türkiye'de 1980 askeri darbesinin ardından Kürtçe resmen yasaklanmış, konuşan, yayın yapan veya şarkı söyleyen birçok kişi tutuklanmıştır. 1991'de yasağın kaldırılmasına rağmen, Kürtçenin devlet okullarında eğitim dili olarak kullanılması hala yasadışıdır.
• Siyasi Baskı ve Tutuklamalar: Kürtlerin siyasi temsilcileri ve aktivistleri, bazı ülkelerde sıklıkla hedef alınmıştır. Kürtlerin çıkarlarını savunan siyasi partiler yasaklanmış, üyeleri ve yetkilileri tutuklanmıştır. Örneğin, Avrupa Birliği raporlarına göre Türkiye'de binlerce HDP'li üye ve yetkili cezaevinde bulunmaktadır.
• Zorla Yerinden Etme ve Köylerin Yakılması: Özellikle çatışma bölgelerinde, Kürt nüfuslu köylere gıda ambargosu uygulanmış, birçok Kürt Türk güvenlik güçleri tarafından köylerinden zorla sınır dışı edilmiştir. 1990'larda birçok köyün yakıldığı veya yıkıldığı bildirilmiştir.
• İşkence, İnfazlar ve Kayıplar: Kürt sivillere karşı sistematik infaz, işkence, keyfi tutuklama, öldürme ve ortadan kaybolma gibi insan hakları ihlallerine dair raporlar bulunmaktadır.
• Kimlik İnkarı ve Asimilasyon Politikaları: Bazı devletler, Kürt kimliğini inkar ederek veya "Dağ Türkü" gibi tanımlamalarla asimilasyon politikaları yürütmüştür. Kürt dilinin yasaklanması ve Kürtlerin Kürt olmayan bölgelere göçünün zorunlu kılınması gibi asimilasyon programları uygulanmıştır.

---

Zulme Destek Veren Ülkeler

"Zulme destek veren ülkeler" ifadesi, doğrudan askeri veya siyasi yardım şeklinde olabileceği gibi, dolaylı olarak uygulanan baskılara göz yummak veya diplomatik ilişkiler yoluyla destek sağlamak şeklinde de anlaşılabilir.

Genel olarak, Kürtlerin yaşadığı ülkelerdeki devlet politikaları ve bu politikaları destekleyen veya eleştirmeyen uluslararası aktörler bu bağlamda değerlendirilebilir:

• Türkiye, İran, Irak ve Suriye: Bu ülkeler, kendi topraklarındaki Kürt nüfusuna yönelik çeşitli baskı ve sindirme politikaları uygulamışlardır. Her ülkenin Kürt politikası farklılık gösterse de, Kürtlerin ulusal kimlik ve özerklik talepleri genellikle şiddetle bastırılmıştır. İran'da Kürt halkına karşı idam, işkence ve tecavüz gibi uygulamaların olduğu belirtilmiştir.
• Uluslararası Güçlerin Rolü: Bazı büyük devletler, kendi bölgesel çıkarları doğrultusunda Kürt gruplarını destekleyip daha sonra yalnız bırakmış, veya bazı devletlerin Kürtlere karşı yürüttüğü operasyonlara göz yummuş olabilirler. Örneğin, bazı kaynaklar İsrail'in Kürtlerle ortak düşmanlara karşı iş birliği yaptığını, ancak aynı zamanda Türkiye'ye satılan insansız hava araçlarının Kürtlere karşı kullanıldığına dair iddialar olduğunu belirtmektedir.
• 

Kürt sorununa ilişkin uluslararası arenada farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Bazı ülkeler insan hakları ihlallerini kınarken, bazıları bölgesel denge ve kendi çıkarları doğrultusunda daha temkinli bir yaklaşım sergileyebilir.

Kürt halkının yaşadığı sorunlar ve insan hakları ihlalleri, uluslararası insan hakları örgütleri ve raporlarında düzenli olarak yer bulmaktadır.

---

Kürtlere Yönelik Tarihsel Zulüm ve Uluslararası Tepkiler

Kürt halkına yönelik zulmün tarihsel kökenleri, özellikle 20. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılması ve modern ulus devletlerin kurulmasıyla daha belirgin hale gelmiştir. Ortadoğu'nun sınırları çizilirken Kürtler, kendi kaderlerini tayin etme hakkından mahrum bırakılarak dört farklı ülkeye bölünmüşlerdir: Türkiye, İran, Irak ve Suriye. Bu bölünme, her bir ülkenin Kürtlere yönelik farklı ama genellikle baskıcı politikalar izlemesine neden olmuştur.

• Türkiye'deki durum: Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla birlikte Kürtler, Türk kimliği içinde asimile edilmeye çalışılmış, Kürtçe dil ve kültür yasaklanmıştır. 1980'li yıllardan itibaren PKK ile devlet arasındaki çatışmalar, bölgede ciddi insan hakları ihlallerine ve sivil kayıplara yol açmıştır. Köy yakmalar, zorunlu göçler ve siyasi tutuklamalar sıkça gündeme gelmiştir.

• Irak'taki durum: Saddam Hüseyin rejimi döneminde Irak'taki Kürtlere karşı soykırıma varan katliamlar yaşanmıştır. Enfal Operasyonu (1986-1989) sırasında on binlerce Kürt sivil katledilmiş, kimyasal silahlar kullanılmıştır (Halepçe Katliamı). 1991 Körfez Savaşı'ndan sonra Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin kurulmasıyla Kürtler, Irak içinde önemli bir özerklik elde etmişlerdir. Ancak bölgedeki siyasi gerilimler ve merkezi hükümetle yaşanan anlaşmazlıklar devam etmektedir.

• İran'daki durum: İran'daki Kürtler de benzer baskılara maruz kalmışlardır. Özellikle devrim sonrası dönemde Kürt bölgelerinde çatışmalar yaşanmış, Kürt aktivistler ve siyasetçiler idam edilmiştir. Kürt kimliğinin kamusal alanda ifade edilmesi kısıtlanmıştır.

• Suriye'deki durum: Suriye'deki Kürtler, Baas rejimi altında uzun yıllar boyunca vatandaşlık haklarından mahrum bırakılmış ve kimlikleri inkar edilmiştir. Suriye İç Savaşı ile birlikte Kürtler, Kuzey ve Doğu Suriye'de özerk bölgeler kurmuşlardır (Rojava). Ancak bu durum, hem Türkiye'nin hem de diğer bölgesel aktörlerin askeri müdahalelerine yol açmış ve Kürtlerin güvenliği sürekli tehdit altında kalmıştır.

---

Uluslararası Tepkiler ve Destek Mekanizmaları

Kürt halkına uygulanan zulme uluslararası tepkiler çeşitlilik göstermektedir.

• İnsan Hakları Örgütleri: Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) gibi bağımsız kuruluşlar, Kürtlere yönelik insan hakları ihlallerini belgelemekte ve raporlamaktadır. Bu raporlar, uluslararası kamuoyunun dikkatini çekmek ve hükümetler üzerinde baskı oluşturmak için kullanılmaktadır.

• Birleşmiş Milletler (BM): BM organları, Kürtlerin yaşadığı bölgelerdeki insan hakları durumunu yakından takip etmekte ve çeşitli kararlar almaktadır. Ancak BM'nin yaptırım uygulama yetkisi genellikle Güvenlik Konseyi'nin veto yetkisine sahip üyelerinin siyasi çıkarları nedeniyle sınırlı kalabilmektedir.

• Avrupa Birliği (AB) ve Avrupa Konseyi: AB ve Avrupa Konseyi, özellikle Türkiye ve Irak'taki insan hakları ihlalleri konusunda raporlar yayınlamakta, eleştirilerde bulunmakta ve üyelik müzakereleri gibi süreçlerde insan hakları standartlarına uyumu talep etmektedir. Ancak ekonomik ve jeopolitik çıkarlar, bu kuruluşların tepkilerinin yoğunluğunu etkileyebilmektedir.

• ABD ve Diğer Batılı Ülkeler: ABD, özellikle Irak ve Suriye'de IŞİD'e karşı mücadelede Kürt güçlerine askeri destek vermiştir. Ancak bu destek, Kürtlerin bağımsızlık veya özerklik taleplerine yönelik net bir diplomatik destekten ziyade, belirli bölgesel hedeflere ulaşmak amacıyla sınırlı kalmıştır. Bu ülkeler, Kürtlerin haklarını savunma konusunda genellikle diplomatik yolları tercih etmekte, ancak bölgesel müttefikleriyle olan ilişkilerini de göz önünde bulundurmaktadır.

• Uluslararası Kamuoyu ve Diasporalar: Dünya genelindeki Kürt diasporası, Kürtlerin yaşadığı zulme dikkat çekmek ve uluslararası dayanışma sağlamak için aktif olarak çalışmaktadır. Çeşitli sivil toplum kuruluşları ve medya organları da Kürtlerin sesini duyurmaya çabalamaktadır.

Kürt halkının hak mücadelesi ve yaşadığı zulüm, karmaşık bölgesel ve uluslararası dinamiklerle iç içe geçmiştir. Bu durum, Kürt sorununun çözümünü zorlaştırmakta ve uluslararası toplumun daha tutarlı ve kapsamlı bir yaklaşım sergilemesini gerektirmektedir.

---

Kürt Sorununda Güncel Gelişmeler ve Gelecek Perspektifleri

Kürt halkına yönelik baskılar ve Kürt sorunu, günümüzde de Orta Doğu'nun en karmaşık ve hassas konularından biri olmaya devam ediyor. Özellikle Suriye iç savaşının ardından bölgedeki güç dengelerinin değişmesi, Kürtlerin konumunu daha da karmaşık hale getirdi.

• Suriye'deki Durum: Suriye'nin kuzeyinde YPG/SDG liderliğindeki Kürt güçlerinin IŞİD'e karşı mücadeledeki rolü, uluslararası alanda dikkat çekti. ABD'nin desteğiyle bu güçler, geniş bir alanı kontrol etmeye başladı ve özerk yönetimler kurdu. Ancak Türkiye, bu yapıları PKK ile ilintili terör örgütleri olarak görüyor ve bölgeye yönelik askeri operasyonlar düzenliyor. Bu durum, Kürtlerin hem kendi içlerindeki bölünmüşlüğü hem de bölgesel ve uluslararası güçler arasındaki çıkar çatışmalarının kurbanı olmalarına neden oluyor.

• Irak'taki Durum: Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY), Irak anayasası çerçevesinde önemli bir özerkliğe sahip olsa da, merkezi hükümetle Kerkük gibi ihtilaflı bölgeler, petrol gelirlerinin paylaşımı ve Peşmerge güçlerinin statüsü gibi konularda sürekli gerilim yaşıyor. Ayrıca IKBY içinde de siyasi partiler arasında zaman zaman iç çekişmeler yaşanıyor.

• Türkiye'deki Durum: Türkiye'de Kürt sorunu, özellikle PKK ile devlet arasındaki çatışmalar ve siyasi gerilimlerle öne çıkıyor. HDP gibi Kürt siyasetini temsil eden partiler üzerindeki baskılar, seçilmiş belediye başkanlarının görevden alınması ve tutuklamalar, insan hakları örgütleri tarafından eleştiriliyor. Türkiye hükümeti ise bu adımları terörle mücadele kapsamında değerlendiriyor.

• İran'daki Durum: İran'daki Kürtler, özellikle son yıllarda yaşanan gösterilerde önemli rol oynadı. Mahsa Amini'nin ölümüyle başlayan protestolarda, Kürt kadınların ve gençlerin liderliği dikkat çekti. İran rejimi, bu protestoları sert bir şekilde bastırırken, Kürt bölgelerine yönelik operasyonlarını artırdı.

---

Zulme Karşı Uluslararası Hukuk ve Hesap Verebilirlik

Kürt halkına yönelik iddia edilen zulümlerin uluslararası hukuk çerçevesinde ele alınması ve sorumluların hesap vermesi, mağduriyetlerin giderilmesi için kritik öneme sahip.

• Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM): UCM, soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve saldırı suçu gibi uluslararası suçları yargılamakla görevli. Ancak UCM'nin yargı yetkisi, suçların işlendiği devletin UCM Roma Statüsü'ne taraf olmasına veya BM Güvenlik Konseyi'nin durumu UCM'ye sevk etmesine bağlı. Kürtlere karşı işlendiği iddia edilen bazı ağır suçlar (örneğin Halepçe'deki kimyasal saldırı), uluslararası ceza hukuku kapsamında değerlendirilebilir.

• Evrensel Yargı Yetkisi: Bazı ülkeler, kendi sınırları dışında işlenen belirli uluslararası suçlar için evrensel yargı yetkisini kullanarak sanıkları yargılayabiliyor. Bu, Kürtlere karşı işlenen suçların sorumlularının, suçun işlendiği ülke dışında da yargılanmasının önünü açabilir.

• İnsan Hakları Mekanizmaları: BM İnsan Hakları Konseyi, BM özel raportörleri ve diğer insan hakları mekanizmaları, Kürtlerin yaşadığı bölgelerdeki insan hakları ihlallerini izlemeye ve raporlamaya devam ediyor. Bu raporlar, uluslararası baskı oluşturma ve sorumluluk mekanizmalarını harekete geçirme potansiyeli taşıyor.

• Sivil Toplum ve Aktivizm: Dünya genelindeki Kürt diasporası ve insan hakları savunucuları, Kürtlerin sesini duyurmak, uluslararası farkındalık yaratmak ve hesap verebilirlik mekanizmalarını tetiklemek için önemli bir rol oynuyor. Bu çabalar, uluslararası arenada Kürt sorununun gündemde kalmasını sağlıyor.

Kürt sorununun çözümü ve Kürt halkının haklarının güvence altına alınması, bölgedeki istikrar ve barış için hayati önem taşıyor. Bu süreçte, uluslararası toplumun insan hakları ilkelerine bağlı kalarak daha proaktif bir rol oynaması ve tüm tarafları diyalog ve barışçıl çözümlere teşvik etmesi bekleniyor.

---

Kürt Halkına Yönelik Baskı ve Zulümde Son Durum (Haziran 2025 İtibarıyla)

Kürt halkının yaşadığı bölgelerdeki son durumu ele alacak olursak, özellikle Türkiye, İran, Irak ve Suriye eksenindeki gelişmeler önem taşıyor. Genel olarak, Kürtlerin ulusal kimlik ve özerklik talepleriyle mevcut devlet yapıları arasındaki gerilimler devam etmekte, bu da çeşitli düzeylerde baskı ve zulmün sürmesine neden olmaktadır.

---

Bölgesel Gelişmeler ve Kürtlere Etkileri

*Suriye:Kuzey ve Doğu Suriye'deki (Rojava) Kürt kontrolündeki bölgeler, belirsiz bir gelecekle karşı karşıya. ABD'nin bölgedeki askeri varlığı azalsa da, IŞİD tehdidinin devam etmesi ve Türkiye'nin olası askeri operasyonları, Kürtlerin güvenliğini tehdit etmeyi sürdürüyor. Bölgedeki insani durum kırılganlığını koruyor ve yerinden edilmiş Kürtlerin evlerine dönüş süreçleri yavaş ilerliyor. Suriye hükümetinin siyasi çözüm sürecine Kürtleri dahil etme konusundaki isteksizliği de Kürtlerin siyasi geleceğini belirsizleştiriyor.

Türkiye: Türkiye'de Kürt sorunu, özellikle terörle mücadele ve siyasi arenadaki gerilimlerle gündemde kalmaya devam ediyor. HDP'nin (Halkların Demokratik Partisi) kapatılmasına yönelik dava süreci, Kürt siyasi hareketine yönelik baskıların en önemli göstergelerinden biri. Kürtçe yayın ve kültürel faaliyetler üzerinde belirli kısıtlamalar devam ederken, bölgedeki güvenlik operasyonları ve sivil hak ihlalleri iddiaları insan hakları örgütlerinin raporlarında yer buluyor.

Irak: Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY), Bağdat'taki merkezi hükümetle petrol gelirlerinin paylaşımı, ihtilaflı bölgelerin statüsü ve Peşmerge güçlerinin durumu gibi konularda pazarlıklarını sürdürüyor. İç siyasi çekişmeler ve ekonomik zorluklar da IKBY'nin istikrarını etkileyen faktörler arasında. Irak'taki siyasi belirsizlikler, Kürtlerin de genel siyasi süreçten payına düşeni almasına neden oluyor.

İran: İran'da Kürt bölgelerindeki insan hakları durumu endişe verici olmaya devam ediyor. Mahsa Amini'nin ölümüyle başlayan protestoların ardından Kürtlere yönelik baskılar artmış durumda. Kürt aktivistlerin ve göstericilerin tutuklanması, yargılanması ve idam edilmesi haberleri uluslararası kamuoyunda tepkilere yol açıyor. Kürt dilinin ve kültürünün kamusal alanda kullanımı üzerindeki kısıtlamalar da devam ediyor.

---

Uluslararası Tepkiler ve Gelecek Beklentileri

Uluslararası toplumun Kürtlere yönelik zulme tepkisi, bölgesel çıkarlar ve jeopolitik dinamikler nedeniyle genellikle karmaşık. İnsan hakları örgütleri ve bazı Batılı devletler, Kürt bölgelerindeki insan hakları ihlallerini raporlamaya ve eleştirmeye devam ediyor. Ancak, büyük güçlerin Kürt gruplarına verdiği destekler genellikle belirli siyasi veya askeri hedeflerle sınırlı kalıyor ve bu durum Kürtlerin geleceğini belirsizleştiriyor.

Önümüzdeki dönemde Kürt sorununun çözümü, bölgedeki genel siyasi istikrar ve uluslararası aktörlerin tutumuyla yakından ilişkili olacak. Kürtlerin haklarının uluslararası hukuk çerçevesinde güvence altına alınması ve barışçıl siyasi çözümlerin desteklenmesi, uzun vadeli istikrar için kritik öneme sahip.

---