ABD'nin Gölgesinde İran-İsrail Çatışması: Kim Kimin Yanında?
ABD'nin Gölgesinde İran-İsrail Çatışması: Kim Kimin Yanında?
Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İran-İsrail çatışmasındaki en önemli dış aktörlerden biri konumundadır ve bu gerilimde İsrail'in temel müttefiki olarak güçlü bir pozisyona sahiptir.
ABD'nin bu çatışmadaki rolünü birkaç ana başlık altında inceleyebiliriz:
1. İsrail'e Destek ve Savunma Taahhüdü
- Askeri ve Ekonomik Yardım: ABD, İsrail'e yıllardır milyarlarca dolarlık askeri ve ekonomik yardım sağlamaktadır. Bu yardımlar, İsrail'in askeri gücünü ve teknolojik üstünlüğünü korumasında kritik rol oynamaktadır. İsrail'in kullandığı birçok modern savaş uçağı ve savunma sistemi (örneğin Demir Kubbe gibi), ABD tarafından tedarik edilmekte veya ortaklaşa geliştirilmektedir.
- Diplomatik Destek: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi gibi uluslararası platformlarda İsrail'e yönelik eleştirilere veya yaptırım kararlarına karşı sık sık veto yetkisini kullanarak İsrail'i korur.
- Güvenlik Taahhüdü: ABD, İsrail'in güvenliğine olan taahhüdünü her fırsatta dile getirmekte ve özellikle İran'dan gelebilecek tehditlere karşı İsrail'in yanında duracağını belirtmektedir. Son dönemdeki doğrudan İran-İsrail geriliminde, ABD'nin İsrail'e hava savunma desteği sağladığı ve İran'ın füzelerini/İHA'larını engellemede aktif rol oynadığı biliniyor.
2. İran'a Karşı Baskı Politikası
- Yaptırımlar: ABD, İran'ın nükleer programı, balistik füze geliştirme faaliyetleri ve bölgesel vekillerine verdiği destek nedeniyle İran'a karşı kapsamlı ekonomik yaptırımlar uygulamaktadır. Bu yaptırımlar, İran ekonomisi üzerinde ciddi baskı oluşturarak ülkenin askeri ve bölgesel faaliyetlerini kısıtlamayı hedeflemektedir.
- Nükleer Anlaşma (JCPOA): ABD, 2015'te imzalanan İran nükleer anlaşmasından (JCPOA) çekilmiş ve İran'a "maksimum baskı" politikası uygulamıştır. Bu durum, İran ile Batı arasındaki gerilimi daha da artırmıştır.
- Bölgesel Yayılmacılık Endişesi: ABD, İran'ın Ortadoğu'daki nüfuzunu artırma çabalarını, özellikle Suriye, Irak, Lübnan ve Yemen'deki vekil güçleri aracılığıyla, bölgesel istikrar için bir tehdit olarak görmektedir.
3. Bölgesel İstikrar ve Gerilimi Kontrol Altında Tutma Çabaları
- Diplomatik Çabalar: ABD, bir yandan İsrail'e destek verirken, diğer yandan da İran ile İsrail arasındaki doğrudan çatışmanın tam teşekküllü bir bölgesel savaşa dönüşmesini engellemek için diplomatik çabalar sarf etmektedir. Geniş çaplı bir çatışmanın bölge ve dünya ekonomisi üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerinden endişe duymaktadır.
- Bölgedeki Askeri Varlık: ABD'nin Ortadoğu'da (Körfez ülkeleri, Suriye, Irak gibi yerlerde) önemli askeri üsleri ve varlığı bulunmaktadır. Bu varlık, hem bölgedeki çıkarlarını korumak hem de olası bir gerilimin tırmanmasını caydırmak veya yönetmek için kullanılmaktadır.
Özetle, ABD, İran-İsrail çatışmasında İsrail'in güvenlik garantörü olarak konumlanırken, İran'ı nükleer programı ve bölgesel politikaları nedeniyle sert yaptırımlar ve baskılarla kontrol altında tutmaya çalışmaktadır. Aynı zamanda, gerilimin kontrolden çıkarak geniş çaplı bir bölgesel savaşa dönüşmesini engellemek için diplomatik ve askeri caydırıcılık yollarına başvurmaktadır.
